فهرست مطالب

مطالعات توسعه اجتماعی - فرهنگی - سال دوم شماره 3 (پیاپی 7، زمستان 1392)

نشریه مطالعات توسعه اجتماعی - فرهنگی
سال دوم شماره 3 (پیاپی 7، زمستان 1392)

  • تاریخ انتشار: 1392/12/18
  • تعداد عناوین: 8
|
  • پژوهشی مردم شناختی در نقوش گیاهی مزارهای آرامگاه میرزا کوچک در سلیمان داراب رشت
    اصغر عسکری خانقاه، اعظم خورشیدی صفحات 9-25
    مزارها متناسب با فرهنگ و تفکرات انسانی در هر منطقه ای شکل می گیرند. بر مزارها از نقوش مختلف انسانی، گیاهی، حیوانی گرفته تا نقوش هندسی، اسلیمی و غیره ترسیم می شوند. پژوهش حاضر با هدف بررسی مردم شناختی نقوش گیاهی مزارهای آرامگاه میرزا کوچک در محله ی سلیمان داراب رشت انجام شده است. با تغییر و تحول مزارها در گذر زمان، بخشی از فرهنگ مردم دچار دگرگونی و حتی گاهی منسوخ می شود؛ از این رو، پژوهش در این امر ضرورت می یابد. داده ها به روش مردم شناسی ژرفانگر و از طریق مشاهده ی مشارکتی مستقیم در محل تحقیق گردآوری شده و به عنوان نمونه از 2064 فقره از مزارها عکس فراهم آمده است. این پژوهش در چارچوب مکتب کارکردگرایی مالینوسکی انجام شده و داده ها به روش توصیفی- تحلیلی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. حاصل کار این که نقوش گیاهی مزارهای این آرامگاه با فرهنگ ایرانی و بومی رشت رابطه ای عمیق دارند و برخی از آن ها مانند: ساقه های گندم و برنج از اعتقادات و باورهای مردم منطقه نشات می گیرند.
    کلیدواژگان: آرامگاه میرزا کوچک، سلیمان داراب، مزارها، نقوش گیاهی
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • بررسی تفاوت های نسلی به لحاظ ارزش های خانوادگی در سکونت گاه های روستایی
    علی اکبر عنابستانی، سحر احمدزاده صفحات 27-52
    فرایند نوسازی، جامعه ی ما را دست خوش تغییر و تحول همه جانبه ی اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی کرده است. در این میان روستاها نیز مستثنی نیستند و این دوران گذار را از سر می گذرانند. یکی از عرصه هایی که نسل جوان روستایی را به لحاظ ارزشی از نسل های قبل متمایز ساخته مربوط به حوزه ی خانواده است. در این مقاله تلاش شده تا تفاوت میان نسل های مختلف از نظر ارزش های خانوادگی در نواحی روستایی مورد بررسی قرار گیرد. روش تحقیق در این مطالعه تحلیلی و مقایسه ای است. بخش عمده ای از داده های تحقیق بر اساس مطالعات میدانی از سطح منطقه جمع آوری شده است. جامعه ی آماری تحقیق 1154 خانوار که با روش کوکران 219 خانوار به عنوان نمونه تعیین و به روش نمونه گیری تصادفی سیستماتیک انتخاب شده است. یافته های مطالعه بر اساس نتایج به دست آمده نشان می دهد میان نسل های مختلف در حوزه ی ارزش های خانوادگی تفاوت معنی داری وجود دارد. این تفاوت ها در مقولاتی مانند معاشرت دختر و پسر، ملاک انتخاب همسر، خصوصیات یک مرد خوب برای ازدواج، زندگی کردن دو نسل در کنار هم و سن مناسب ازدواج برای دختران به تایید رسیده است. اما میان عوامل مکانی- فضایی و میزان تفاوت های نسلی در حوزه ی خانواده میان روستاهای مورد مطالعه رابطه ی معنی داری مشاهده نشد.
    کلیدواژگان: تفاوت نسلی، ارزش های خانوادگی، دهستان کارده
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • تبیین جامعه شناختی تاثیر رسانه های خارجی بر کجروی فرهنگی دانش آموزان دبیرستانی شهر فریدونکنار
    وحید قاسمی، سیداحمد میرمحمدتبار، صمد عدلی پور صفحات 53-78
    امروزه صاحب نظران علوم ارتباطات با اذعان به توانایی شگرف رسانه های جمعی در شکل دهی افکار، نگرش ها و رفتار افراد، مطالعات مختلفی در زمینه ی سنجش میزان و نوع تاثیرات رسانه ها انجام می دهند. آنان بیان می دارند که فناوری های نوین اطلاعاتی و ارتباطی می توانند با کارکردهای منفی و تخطی از اخلاق رسانه ای، سلامت فکری، اخلاقی و فرهنگی آحاد جامعه را تهدید و الگوهای نابهنجار رفتاری را در جامعه تثبیت کنند. به موازات این امر، نتایج پژوهش های صورت گرفته، حاکی از گستردگی نقض هنجارهای رسمی و سنتی در عرصه های فرهنگی و افزایش کجروی فرهنگی در جامعه ی ایران دارند. بنابراین، هدف اصلی تحقیق، بررسی عوامل موثر بر کجروی فرهنگی دانش آموزان دبیرستانی شهر فریدونکنار است.
    روش پژوهش حاضر، پیمایشی، از نوع مقطعی و برای جمع آوری اطلاعات از پرسش نامه ی محقق ساخته استفاده شده است. جامعه ی آماری این تحقیق دانش آموزان دبیرستان های شهر فریدونکنار هستند. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 300 نفر برآورد شده، و روش نمونه گیری، نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که استفاده از ماهواره و اینترنت با کجروی فرهنگی رابطه ی مثبت و معناداری دارد؛ این در حالی است که رابطه ی متغیرهای پیوند با خانواده و پیوند با مذهب با کجروی فرهنگی منفی و معنادار است. نتایج ضرایب استاندارد در معادلات ساختاری نشان می دهد که به ترتیب متغیرهای استفاده از ماهواره 43/0، استفاده از اینترنت 26/0، پیوند با خانواده 26/0- و پیوند با مذهب 23/0- بیش ترین تاثیر را بر متغیر کجروی فرهنگی دارند. هم چنین متغیرهای مستقل تحقیق حدود 44 درصد از تغییرات کجروی فرهنگی را تبیین می کنند.
    کلیدواژگان: کجروی فرهنگی، رسانه های جمعی، پیوند اجتماعی، دانش آموزان دبیرستانی
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • ساختار و کارکرد در معماری آیینی مازندران؛ مطالعه موردی سقانفارهای فریدونکنار
    محمد حسن زال، میثم فلاح صفحات 79-99
    هدف پژوهش حاضر که داده های آن بر اساس مطالعات اسنادی، بررسی های میدانی باستان شناختی و مصاحبه گردآوری شده، بررسی ساختار و کارکرد سقانفارها در مازندران است. سقانفار بنایی است چوبی و دوطبقه که بیش تر در بخش مرکزی مازندران و به نام حضرت ابوالفضل (ع) بنا شده است. در این پژوهش، 6 نمونه سقانفار موجود در فریدونکنار بررسی شده است که تمامی آن ها به دوران قاجار و بازه ی زمانی 1311 تا 1326 ه. ق. تعلق دارد. پژوهش حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی است. نگارندگان پس از معرفی داده ها، با روش تحلیل نظری و کمی به تفسیر داده ها پرداخته اند. نتایج پژوهش حاکی از وجود بیانی نمادین در ساختار و تزیین سقانفارهاست. از منظر اجتماعی، کاربران بنا جوانان هستند. برافراشتگی بنا دارای نسبتی نمادین با سن کاربران و صاحب واقعی بنا یعنی حضرت ابوالفضل (ع) است. نقوش مذهبی و ملی نشانه ی تاثیر انگیزه های شیعی و جنبه های پهلوانی و اسطوره ای ایرانی در ساخت سقانفار است. نقش مایه های بنا، نمادهایی از زندگی اجتماعی، اقتصاد معیشتی، نگرش های آیینی و هویت ملی مردمان منطقه است. هنرمند با کنار هم قرار دادن ماهرانه ی این نقوش، قصد انتقال نمادین پیام های ملی و مذهبی به مخاطبان عام را داشته و این چیدمان، تنیدگی فرهنگ ملی و نگرش های مذهبی مردمان منطقه را نشان می دهد.
    کلیدواژگان: سقانفارهای فریدونکنار، دوره ی قاجار، کارکردهای اجتماعی و آیینی، بررسی های باستانشناختی
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • تبیین جامعه شناختی جامعه پذیری رسانه ای
    ذبیح الله صدفی، علیرضا محسنی تبریزی صفحات 101-129
    در این مقاله براساس تحلیل مسیر عوامل موثر بر جامعه پذیری رسانه ای جوانان، برمبنای مدل های پنج گانه ی نظریه ی ویلبور شرام، مسیر فرضیه های پژوهش مدنظر قرار می گیرد. بنابراین با مراجعه به مخاطبان پیام های رسانه ای در بین جوانان، از 227790 نفر جمعیت آماری 18 سال به بالای شهر زنجان، 368 نفر براساس روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای و سهمیه ای، به طور تصادفی انتخاب شدند. یافته های تحقیق طبق ضریب هم بستگی پیرسون (r) نشان می دهد که طی فرآیند جامعه پذیری رسانه ای، مخاطبان پسر (نسبت به مخاطبان دختر) هم از انگیزش بالایی در پیروی از آگهی های تبلیغاتی برخوردارند؛ و هم این که گرایش بالایی به آگهی های تبلیغاتی دارند. در عین حال میان مخاطبان پسر و دختر از نظر جامعه پذیری رسانه ای، و نیز اقناع رسانه ای آگهی های تبلیغاتی، ارزش اقتصادی آگهی های تبلیغاتی، گزینش آگهی های مهم تبلیغاتی، تفاوت معناداری وجود ندارند. در صورتی که براساس تحلیل رگرسیون چندگانه (R) و تحلیل مسیر عوامل موثر بر جامعه پذیری رسانه ای مخاطبان جهت نیکویی برازش مدل نظری، برحسب ارزش بتا (β) در مجموع 64درصد تغییرات جامعه پذیری رسانه ای مخاطبان (64/0= R2) ، به افزایش اقناع رسانه ای آگهی های تبلیغاتی (54/0) ، افزایش انگیزش پیروی از آگهی های تبلیغاتی (26/0) ، کاهش ارزش اقتصادی آگهی های تبلیغاتی (17/0-) ، افزایش گزینش آگهی های مهم تبلیغاتی (17/0) و افزایش گرایش به آگهی های تبلیغاتی (10/0) ، در میان مخاطبان دختر خانواده های شهر زنجان (16/0-) ساکن در مسکن غیرشخصی (12/0-) با حجم بالای بعد خانوار (12/0) ، بستگی دارد.
    کلیدواژگان: جامعه پذیری رسانه ای، آگهی های تبلیغاتی، شبکه های اینترنتی و ماهواره ای
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • تحلیلی بر نام گذاری معابر عمومی شهری
    فردین علیخواه، رضا اقامتی صفحات 131-152
    نام گذاری خیابان ها صرفا ابزاری برای جهت یابی نیست و دلالت های اجتماعی و سیاسی مختلفی دارد. نام گذاری مکان های عمومی از نظر عملی و نظری اهمیت بسزایی دارند و با توجه به چنین اهمیتی، در این مقاله نام خیابان های شهر رشت بررسی شده است. فرایند نام گذاری بر اساس وظایف سازمانی و توزیع آماری نام های خیابان ها بر حسب مقولات تعریف شده مرکز توجه این مقاله خواهد بود. بعد از مرور نظریه ها و هم چنین تحقیقات مرتبط در شهرهایی مانند: برلین، بخارست، منهتن، تمامی نام های معابر شهری رشت از آخرین نسخه ی نقشه ی شهر استخراج شده و در مقولات قرار داده شده است. در واقع معابر شهر رشت تمام شماری شدند. مهم ترین یافته این تحقیق آن است که خیابان های اصلی شهر بیش تر تحت تاثیر اسامی مرتبط با انقلاب اسلامی بوده اند. هم چنین میان وضعیت اقتصادی و اجتماعی مناطق شهرداری و نام معابر عمومی ارتباطاتی مشاهده شد.
    کلیدواژگان: نام خیابان، نام گذاری اماکن عمومی، رشت، انقلاب اسلامی
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • بررسی و مقایسه ذائقه فرهنگی در کلان شهرها، شهرها و روستاها
    عبدالحسین کلانتری، اعظم نسیم افزا صفحات 153-179
    در این مقاله به تحلیل و بررسی تفاوت در نوع کالاهای فرهنگی مصرفی در جامعه ی شهری، کلانشهری روستایی پرداخته شده است و از این طریق و با توجه به داده های آماری یکی از طرح های ملی! supportFootnotes]–> [1] ، به بررسی و مقایسه ی ذائقه ی فرهنگی افراد در شهر و کلان شهر و روستا پرداخته ایم؛ و در این زمینه تلاش کرده ایم تا با رویکردهای گوناگون ساختاری و استدلال های فردی شدن به نوع مصرف فرهنگی در جامعه نگریسته شود تا بر این مبنا بتوانیم نتایجی را استنتاج کنیم. از میان رویکردهای نظری گوناگون ابتنای نظری ما بر رویکرد همسانی پیر بوردیو بوده است؛ چرا که نظریه ی بوردیو می تواند به دلیل تاکید بر اجتماعی شدن گروه های خاص در دوران زندگی و تاثیر محیط و خاستگاه خانوادگی بر انتخاب های ذوقی افراد، تبیین کننده ی تفاوت نوع مصرف فرهنگی در گروه های کلان شهر، شهر و روستا باشد. نتایج نشان داد که نمی توان گفت که نوع ذائقه ی فرهنگی در جامعه ی ایران فردی شده است، هم چنین تفاوت ها نشان می دهد که جامعه ی ما یک جامعه ی توده ای با ذائقه ی فرهنگی یکسان نیز نیست. و بر این اساس می توان گفت که دیدگاه بک و مکتب فرانکفورت در این تحقیق تایید تجربی نیافته است؛ و بر اساس نظریه ی بوردیو در جامعه ی ما ذائقه ی فرهنگی افراد هنوز از ساختارهای جامعه از جمله محل سکونت تاثیر می پذیرد.
    ! supportFootnotes]–>
    کلیدواژگان: ذائقه ی فرهنگی، سرمایه ی اقتصادی، سرمایه ی فرهنگی، محل سکونت
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • خانواده و هویت ملی؛ باتاکید بر تاثیرات خانواده در شهر دوشنبه تاجیکستان درهویت ملی
    علی شادمان قادی، شاه عصمت الله شاه نظر صفحات 181-211
    یکی از دغدغه های همه ی دولت ها و ملت ها، حفظ هویت ملی است. دوام و بقای میراث فرهنگی، تاریخی و هم چنین گام نهادن در راه توسعه ی همه جانبه در گرو ساخت هم ساز و یک پارچه اجتماعی است. درک متقن و عمیق منابع هویت ملی نیل به هدف یاد شده را مقدور می سازد. در همین زمینه بررسی ظرفیت نهاد خانواده در تقویت هویت ملی مطمح نظر قرار گرفت. در این زمینه برای تحقیق میدانی، دانشجویان دانشگاه آموزگاری شهردوشنبه تاجیکستان انتخاب شدند. (البته انجام پژوهش های مشابه برای سنجش دیگر منابع جامعه پذیری از جمله نهاد فرهنگی، نهاد دین، نهاد سیاست و… در جای خود می تواند موثر باشد که زحمت پژوهشگران دیگر را می طلبد). تحقیق پیش رو با استفاده از ابزار پرسش نامه از 373 نفر از دانشجویان دانشگاه مذکور (با بهره گیری از فرمول کوکران) به صورت تصادفی برگزیده و اطلاعات توسط محقق جمع آوری گردید. پس از آن با بهره گیری از نرم افزار spss داده ها تجزیه و تحلیل شد. در پایان نتایج به همراه پیشنهادها ارائه شده است.
    کلیدواژگان: هویت ملی، خانواده، شهر دوشنبه
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
|
  • An Anthropological Research on Plant Patterns of the Shrines of Mirza Kouchak s Tomb in Soleymandarab of Rasht
    Pages 9-25
    Shrines are formed affecting by human culture and thoughts in every region. A range of various patterns from human, plant and animal to geometric, arabesque, etc. engraved on shrines. The study is going to investigate anthropologically the plant patterns of the shrines of Mirza Kouchak's Tomb of Soleymandarab of Rasht. By changing shrines over time, some parts of folk culture transformed and sometimes even abolished. Hence, the present study is needed to examine the issue. The data collected by depth anthropology and direct participatory observation in the field of study. 2064 photographs have taken as sample from the shrines. The study was conducted by Functionalism framework of Malinowski and the data examined by a descriptive- analytical analysis. The results showed that the plant patterns of the shrines are profoundly affected by Iranian and native culture of Rasht. Some patterns such as stems of wheat and rice derived from popular beliefs and folk thoughts.
    Keywords: Soleymandarab, shrines, Mirza Kouchak, plant patterns
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Intergenerational Differences in Terms of Family Values in Rural Settlements
    Pages 27-52
    This paper has attempted to examine the difference between generations in term of family values in rural areas. In this study, the method of research is Analytical and comparative. The bulk of the data has collected based on field studies of the area. Statistical population of 1154 household sample survey with 219 households as of the Cochrane systematic random sampling method selected. Results show that there are significant differences between different generations within the family values. The differences in the dimensions of relationship between boy and girl, criterion of selecting spouse, features of a good man for marriage, living of two generations together and suitable age of girls to marry have been approved. But among local- spatial factors and rate of intergenerational differences in the term of family values in studied rural, no significant correlation has been observed.
    Keywords: Generational Differences, Family Values, The Rural District Of Kardeh
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Sociological Explanation of the Effect of Foreign Media on High School Student's Cultural Deviance in Fereydunkenar City
    Pages 53-78
    The main objective of the present study is to investigate the factors affecting on high school student's cultural deviance in Fereydunkenar City.
    The method employed in the present study is a cross-sectional survey research and for collecting the data, a researcher-made questionnaire is used. The population of the research consists of high school students of Fereydunkenar City. The sample size was evaluated to be equal as 300 participants using Cochran formula and the sampling was conducted using multi-stage cluster sampling. The findings of the research indicate that using satellites and using the Internet have positive and significant correlation with cultural deviance. However, the correlation of the variables of bonding with family and bonding with religion is negative and significant. The results of standard coefficients in structural equations indicate that the variables of using satellites with 0.43, using the Internet with 0.26, bonding with family with -0.26 and bonding with religion with -0.23 respectively have the most effects on the variable of cultural deviance. In addition, the independent variables of the research explain about 44 percents of the variations of cultural deviance.
    Keywords: Cultural Deviance, Mass Media, Social Integration, High School Students
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Ritual Architecture Structure and Function in Mazandaran: Saghanefars of Fereidunkenar, Mazandaran
    Pages 79-99
    The present paper aims to study the structure and function of Saghanefars in Mazandaran, according bibliographical studies, archaeological surveys and ethnographical data. Saghanefar is a two storey wooden structure that is mostly built in central parts of Mazandaran, after Abolfazl name. The authors study 6 available Saghanefarin Fereidunkenar that date to Qajar and 1st Pahlavi dynasty. The results indicate symbolic expressions in Saghanefar’s structure and decoration. Socially, its users are juveniles raised form of the structure is symbolically relevant to the age of the users whereas it is endowed to Abolfazl as the rightful owner. National and religious designs indicate the effects of shiit’s emotions and Iranian epical aspects in Saghanefars structures. The motifs are symbols of social life, subsistence economics, ritual approaches, and national identity of local people. Artists aimed to transfer national and religious messages symbolically to people, by putting the motifs together skillfully. T shows cultural integration and religious attitude of local people.
    Keywords: Saghanefars, Qajar period, Social, Ritual Functions, Archaeological Investigations
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Sociological Explanation of Media Socialization
    Pages 101-129
    This paper is based on path analysis of effective factors in media socialization, based on the five models in theory of V. Schramm. The population is audiences of media’s message of 18-years old and up in city of Zanjan, 227,790 people. Sample is368 people, based on method multi-stage cluster sampling& quota. Findings based on the Pearson correlation coefficient indicates that process of media socialization in cyberspace, especially in the area of advertisements internet & satellite networks, the was male audiences also high motivation follow & also are high attitude of advertisements. Meanwhile, there are not significant differences between male & female audiences of media persuasion, economical value, selection of adverts advertising. In the case of multiple regression & path analysis of factors Affecting audiences media socialization, for goodness of fit of the theoretical model, based on value of beta 64% of change in audiences media socialization, depends with increasing of media persuasion, increasing of motivation follow, depreciation of economical value, increasing of adverts selection & increasing of attitude of advertisements, between the female audiences in city of Zanjan living in Housing Impersonal, With High-Volume Sampling of Households.
    Keywords: Media Socialization, Advertisements, Internet, Satellite Networks
    Abstract View Paper Original: Persian
  • An Analysis of Streets Naming
    Pages 131-152
    Streets name is not merely a tool for finding directions and have different social and political implications. Public place naming is important from a theoretical and practical point of view and given the importance, in this paper we study the street names of Rash a city in northern Iran. The process of street naming in terms of organizational functions and statistical distribution of street names according to the defined categories are focus of this paper. After a review of related theories and researches, all names of urban routes in the city of Rasht were extracted according to the latest edition of the city map. The names were placed in defined categories. The most important finding of this study is that main streets are more affected by Islamic Revolution than secondary streets and alley. There are also some differences in terms of socio-economic status of municipality regions and street names in Rasht.
    Keywords: street names, place naming, Rasht, Islamic revolution
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Investigation and Comparing Cultural Taste among Metropolitans, Cities and Villages
    Pages 153-179
    The present paper investigates the difference kind of cultural consumption among metropolitan, urban, and rural communities. Using the statistical data of a national survey, authors compare the cultural taste of people who live in the villages, cities, and metropolitans. In this regard, we consider the kind of cultural consumption in society with structural approaches and individualizing reasoning in order to get the results.
    The study is based on consistency approach belongs to Piere Bourdieu, since that his theory due to stress on socializing special groups in lifetime and the effect of environment and family origin on people’s taste selections can explain the difference of cultural consumption pattern in above- mentioned three.
    With regard to the findings and achieving to definite patterns, it cannot be said that cultural life style has been individualized in Iran society since that by individualization of a behavior in a scope, finding the pattern in that scope becomes difficult. Also the differences show that our society is not a mass one with a same culture. So Ulrich Beck theory and Frankfurt school view are not confirmed referring to the findings of this research. And According to Piere Bourdieu theory the life style, in our society, is still affected by society structures.
    Keywords: Cultural Taste, Economic Capital, Cultural Capital, Place of Residence
    Abstract View Paper Original: Persian
  • The Role of Family on National Identity
    Pages 181-211
    One concern of all governments and nations is to preserve national identity. Cultural and historical heritage Survival and stepping into the path of comprehensive development depends on building social harmony and integration. Strong sense of national identity enables the achievement of these goals. In this regard, the capacity of the family at strengthening national identity is considered. In this context, for the field research, students of Amouzegari University, Dushanbe, Tajikistan were selected (a similar study can be effective to assess other sociability resources, including cultural institutions, religious institutions, policies institutions etc. that demands other researchers’ efforts). Upcoming research used questionnaires of 373 out of 9000 students from the University (using Cochran's formula) randomly selected, and data were collected by the researcher. Then, using SPSS software, data were analyzed. At the end, results presented with offers.
    Keywords: Identity, Family, Tajikistan, Role of Family, National Identity
    Abstract View Paper Original: Persian